Numer 2/2008

Od redaktora naukowego

Na drugi tegoroczny numer półrocznika „Studia i materiały”” składa się 10 artykułów. Autorami prezentowanych tekstów są naukowcy związani z kilkoma różnymi ośrodkami w Polsce, którzy podjęli różnorodne, ważne i interesujące tematy.
Numer otwiera artykuł Michała Zdziarskiego poświęcony kapitałowi społecznemu, a w szczególności budowaniu i wykorzystywaniu sieci relacji. Autor opisuje teorie kapitału społecznego i podkreśla, że wiedza o nim jest szczególnie istotna dla procesów o strategicznym znaczeniu, które wymagają skutecznego zarządzania relacjami z zewnętrznymi partnerami i umiejętności pozyskania dostępu do ich komplementarnych zasobów. Zauważa także, że umiejętność budowania i eksploatowania relacji jest jedną z kluczowych kompetencji menedżerów.
Hanna Fołtyn zaprezentowała niektóre dylematy polskiej polityki społecznej, dotyczące wybranych zjawisk, takich jak np. starzenie społeczeństwa, zmienność organizacji czy też lokalizacja uprawnień decyzyjnych umożliwiająca rozwiązywanie problemów społecznych.
Autorka nie oferuje Czytelnikom gotowych recept, stawia raczej pytania, na które, jak sama podkreśla, coraz trudniej znaleźć dobrą odpowiedź(w tak niejasnej dziedzinie, jaką jest funkcja socjalna państwa).
Tomasz Zalega przeanalizował zmiany w poziomie i strukturze spożycia zarówno artykułów żywnościowych, jak i nieżywnościowych we wszystkich kategoriach gospodarstwach domowych dotkniętych bezrobociem w latach 2000––2006. W pierwszej części artykułu skoncentrowano się na omówieniu spożycia wybranych artykułów żywnościowych, takich jak kasze, mąka, pieczywo, ryby, owoce, warzywa, mięso, masło itd. Prześledzenie zmian w ilościowym spożyciu artykułów żywnościowych w analizowanym okresie umożliwiło wyciągnięcie ogólnych wniosków, wskazujących na pewne stałe przemiany konsumpcji żywności. W drugiej części artykułu przeanalizowano warunki mieszkaniowe i wyposażenie w dobra trwałego użytku (zmechanizowany sprzęt gospodarczy, w sprzęt informacyjno- rozrywkowy oraz w mobilne dobra trwałego użytku) gospodarstw domowych z osobami bezrobotnymi. Analizę zakończono omówieniem zmian w wyposażeniu w dobra trwałego użytku w badanym okresie.
Kolejny artykuł poświęcony jest zarządzaniu projektami europejskimi w administracji rządowej w okresie programowania 2007––2013. Jego autor, Tomasz Maliszewski, podkreśla, że konieczność dynamicznej realizacji projektów unijnych (wartych często ponad 100 milionów złotych), rodzi nowe problemy i dylematy, na które w chwili obecnej nie ma jednoznacznych odpowiedzi. Realizacja tych projektów wymaga więc wprowadzenia w administracji zmian, które autor sygnalizuje w swoim artykule.
Aleksandra Jackiewicz podjęła problematyką prawa sportowego. Artykuł poświęcony jest narzędziom umożliwiającym optymalizację wyboru wariantu regulacji poprzez zastosowanie analizy korzyści i kosztów. Autorka opisuje istotę, cele, metodologiczne zasady opracowania, a także podstawy prawne stosowania przez administracją rządową stosunkowo nowego narzędzia zarządzania regulacjami, jakim jest Ocena Skutków Regulacji (Regulatory Impact Assessment). Autorka wskazuje, że wdrażanie zasad reformy regulacji, w tym wykorzystanie dobrej jakości OSR, polepszy jakość regulacji, a w konsekwencji przyczyni się do poprawy jakości otoczenia prawnego sportu w Polsce.
Przeprowadzona analiza pokazuje, że w dziedzinie sportu konieczne są systemowe zmiany, co pozwoli prawu sportowemu zbliżyło się do standardów inteligentnych regulacji.
Charakterystykę polskiego rynku LPG przedstawił w swoim tekście Piotr Liszek.
Dynamiczny rozwój branży gazu płynnego propan butan (LPG) w Polsce w latach 1990–– 2008 związany jest z funkcjonowaniem mechanizmów Wolnej Konkurencji na tym rynku.
Pozwalają one na wzajemną koegzystencję małych, średnich oraz dużych przedsiębiorstw. Znaczna dywersyfikacja odbiorców, dostawców oraz importerów umożliwia grę popytu oraz podały na poziomie spełniającym założenia modelu Wolnej Konkurencji. Problemy transportowo-logistyczne występujące po stronie dostawców gazu propan butan na polski rynek paradoksalnie wzmacniają konkurencyjność przedsiębiorstw, pozwalając na wykorzystywanie specyficznego know-how w transakcjach handlowych związanych z rynkiem hurtowym oraz detalicznym. Autor stwierdza, że beneficjentami tych perturbacji są głównie odbiorcy detaliczni –końcowi konsumenci, korzystający z inercji dostaw.
W kolejnym artykule, autorstwa Moniki Kałuły, znaleźć można analizę międzybankowych systemów płatniczych, a w szczególności charakterystykę podejmowanych w ostatnich latach inicjatyw zmierzających do integracji europejskich systemów rozliczeń i rozrachunku. Celem opracowania jest opis podstawowych założeń wdrażanych rozwiązań oraz zarysowanie wyzwań i zagrożeń stojących obecnie przed bankami, instytucjami finansowymi i operatorami systemów, prowadzącymi działalność w Europie.
Małgorzata Szumska analizuje przyczyny powstawania błędów w działach operacyjnych banku i ich wpływ na zarządzanie. Jak podkreśla autorka, zbadanie przyczyn powstawania błędów jest istotne z punktu widzenia zarządzania jakością, gdyż ich wyeliminowanie może pomóc w podwyższaniu jakości usług bankowych. Błędy te wpływają w szczególności na jakość obsługi klienta, wizerunek firmy, a także na wzrost kosztów naprawczych i zwiększenie ryzyka operacyjnego. Zbadanie przyczyn powstawania błędów pozwoli poznał ewentualne niedoskonałości infrastruktury, wyposażenia, programów informatycznych będą powody niewłaściwego działania ludzi.
Izabela Orzoł poświęciła swoje opracowanie doskonaleniu pracy własnej menedżerów.
Autorka podkreśla, że osiąganie sukcesu przez menedżerów w dużym stopniu zależy od procesów usprawniających ich pracę własną. Powinni oni dążyć do udoskonalenia własnej pracy, zaczynając od samych siebie, gdyż posiadanie tylko umiejętności zarządczych jest niewystarczające.
Ostatnim artykułem numeru jest tekst Benedykta Puczkowskiego dotyczący zachowań i motywacji menedżerów-właścicieli zarządzających przedsiębiorstwami rodzinnymi (bez zdolności kredytowej) zużyciem funduszy pożyczkowych. Przedstawiona została analiza wyników badał efektywności ekonomicznej i społecznej, decyzji menedżerskich skorelowanych z doświadczeniem oraz przygotowaniem teoretycznym.
Oddajemy ten numer w ręce Czytelników, mając nadzieję, że wzbudzi on zainteresowanie.
Liczymy na to, że lektura zawartych w zeszycie artykułów będzie zajmująca i dostarczy wielu tematów do dyskusji.
Redakcja

Zawartość numeru

Kapitał społeczny w sieci relacji (9 stron)
Autor: Michał Zdziarski
PP. 7 - 15

Umiejętność budowania i eksploatowania relacji jest jedną z kluczowych kompetencji menedżerów. Nabiera ona szczególnego znaczenia w silnie usieciowionych przemysłach wymagających współpracy wielu podmiotów. Dzięki relacjom menedżerowie mogą uzyskać dostęp do cennych zasobów i umiejętności innych organizacji oraz instytucji. Znaczenie i wartość relacji jest fundamentem teorii kapitału społecznego. W artykule przedstawiam definicje kapitału społecznego i badania tego pojęcia na gruncie nauk o zarządzaniu. Badania te prowadzone są najczęściej w ramach paradygmatu analizy strukturalnej z wykorzystaniem technik analiz sieci społecznej. Po przedstawieniu najważniejszych założeń teorii kapitału społecznego będę chciał zaproponował zestawienie podstawowych wymiarów jego analizy z popularnymi koncepcjami gron konkurencji i sieci wartości, które opisują przewagą relacyjną, wychodząc z innych tradycji naukowych.

Decentralizacja i zmiany w polityce społecznej (10 stron)
Autor: Hanna Fołtyn
PP. 16 - 25

W artykule zostały przestawione niektóre dylematy polskiej polityki społecznej, dotyczące wybranych zjawisk, takich np. jak starzenie się społeczeństwa, zmienność organizacji czy też lokalizacja uprawnień decyzyjnych umożliwiająca rozwiązywanie problemów społecznych. W artykule pojawia się raczej więcej pytań niż odpowiedzi, być może dlatego, że coraz trudniej jest znaleźć „jedynie słuszne” rozwiązania w tak niejasnej dziedzinie, jaką jest funkcja socjalna państwa.
Postrzeganiu polityki społecznej służą tu wybrane koncepcje zarządzania, takie jak koncepcja decentralizacji, subsydiarności czy podejście systemowe. Ten punkt widzenia ujawnia wiele interesujących dylematów, choć oczywiście ich nie rozwiązuje.

Tendencje rozwojowe konsumpcji w gospodarstwach domowych z osobami bezrobotnymi w latach 2000––2006 (11 stron)
Autor: Tomasz Zalega
PP. 26 - 36

W artykule przeanalizowano zmiany w poziomie i strukturze spożycia zarówno artykułów żywnościowych, jak i nieżywnościowych we wszystkich kategoriach gospodarstwach domowych dotkniętych bezrobociem w latach 2000–2006. W pierwszej części artykułu skoncentrowano się na omówieniu spożycia wybranych artykułów żywnościowych, takich jak kasze, mąka, pieczywo, ryby, owoce, warzywa, mięso, masło itd. Prześledzenie zmian w ilościowym spożyciu artykułów żywnościowych w analizowanym okresie umożliwiło wyciągnięcie ogólnych wniosków, wskazujących na pewne stałe przemiany konsumpcji żywności. W drugiej części artykułu przeanalizowano warunki mieszkaniowe i wyposażenie w dobra trwałego użytku (zmechanizowany sprzęt gospodarczy, w sprzęt informacyjno-rozrywkowy oraz w mobilne dobra trwałego użytku) gospodarstw domowych z osobami bezrobotnymi. Analizę zakończono omówieniem zmian w wyposażeniu w dobra trwałego użytku w badanym okresie.

Zarządzanie projektami europejskimi w administracji rządowej w okresie programowania 2007––2013 a nowe wyzwania instytucjonalne (10 stron)
Autor: Tomasz Maliszewski
PP. 37 - 46

W artykule zostały zasygnalizowane problemy pojawiające się w związku z realizacją projektów europejskich w urzędach administracji rządowej.
Autor omawia wyzwania instytucjonalne w urzędach, problemy związane z dynamicznym zarządzaniem w administracji publicznej, a także z powoływaniem efektywnych zespołów projektowych oraz ocenianiem i motywowaniem ich członków podczas realizacji projektów współfinansowanych przez Unię Europejską.

W kierunku inteligentnych regulacji. Dylematy Oceny Skutków Regulacji w sporcie (11 stron)
Autor: Aleksandra Jackiewicz
PP. 47 - 57

Artykuł poświęcony jest narzędziom umożliwiającym optymalizację wyboru wariantu regulacji poprzez zastosowanie analizy korzyści i kosztów. Autorka opisuje istotę, cele, metodologiczne zasady opracowania, a także podstawy prawne stosowania przez administrację rządową stosunkowo nowego narzędzia zarządzania regulacjami, jakim jest Ocena Skutków Regulacji (Regulatory Impact Assessment). W ramach przykładu zanalizo- wana zostaje użyteczność OSR w obszarze tworzenia prawa sportowego w Polsce, a także potencjalne korzyści z jej stosowania w procesie dążenia do inteligentnych regulacji (smart regulations). Omówione zostają także przyczyny niskiej jakości oraz słabego wykorzystania OSR jako narzędzia wspomagającego zarządzanie regulacjami. Autorka próbuje wykazać, że wdrażanie zasad reformy regulacji, w tym wykorzystanie dobrej jakości OSR, polepszy jakość regulacji, a w konsekwencji przyczyni się do poprawy jakości otoczenia prawnego sportu w Polsce. Przeprowadzona analiza pokazuje, że w dziedzinie sportu konieczne są systemowe zmiany, co pozwoli prawu sportowemu zbliżyć się do standardów inteligentnych regulacji.

Polski rynek LPG – ostatni bastion wolnej konkurencji, czyli niedoskonała logistyka na doskonałym rynku (8 stron)
Autor: Piotr Liszek
PP. 58 - 65

Dynamiczny rozwój branży gazu płynnego propan butan (LPG) w Polsce w latach 1990–2008 związany jest z funkcjonowaniem mechanizmów Wolnej Konkurencji na tym rynku. Pozwalają one na wzajemną koegzystencję małych, średnich oraz dużych przedsiębiorstw. Znaczna dywersyfikacja odbiorców, dostawców oraz importerów umożliwia grę popytu oraz podaży na poziomie spełniającym założenia modelu Wolnej Konkurencji. Problemy transportowo-logistyczne występujące po stronie dostawców gazu propan butan na polski rynek paradoksalnie wzmacniają konkurencyjność przedsiębiorstw pozwalając na wykorzystywanie specyficznego know-how w transakcjach handlowych związanych z rynkiem hurtowym oraz detalicznym. Beneficjentem tych perturbacji są głównie odbiorcy detaliczni – końcowi konsumenci, korzystający z inercji dostaw.

Integracja europejskich systemów płatności (11 stron)
Autor: Monika Kałuża
PP. 66 - 76

Artykuł poświęcony jest tematyce międzybankowych systemów płatniczych, a w szczególności podejmowanym w ostatnich latach inicjatywom zmierzającym do integracji europejskich systemów rozliczeń i rozrachunku. Celem opracowania jest opis podstawowych założeń wdrażanych rozwiązań oraz zarysowanie wyzwań i zagrożeń stojących obecnie przed bankami, instytucjami finansowymi i operatorami systemów, prowadzącymi dzia- łalność w Europie. Wątkiem dodatkowym są również inicjatywy podejmowane przez instytucje polskiego systemu płatniczego zmierzające do zaistnienia na zintegrowanym rynku paneuropejskim.
Bazą artykułu są publikacje i dokumentacje techniczne opisujące nowe paneuropejskie rozwiązania. W oparciu o założenia funkcjonalne i standardy techniczne wyciągnięte zostały wnioski oraz podjęta została próba odpowiedzi na stawiane obecnie pytania o przyszłość europejskich systemów płatności.

Warunki jakości usług bankowych (12 stron)
Autor: Małgorzata Szumska
PP. 77 - 88

Zarządzanie jakością w ostatnim czasie stało się ważnym zagadnieniem w procesie zarządzania przedsiębiorstwem, szczególnie w sektorze usług finansowych, jako znaczący czynnik przewagi konkurencyjnej.
Śledzenie funkcjonowania systemu jakości pozwala na wychwycenie i zapobieganie błędom, co ma służyć poprawie jakości pracy w organizacji. Błędy powstające w procesie pracy wpływają na jakość usług, a tym samym na jakość obsługi klienta i w konsekwencji na wizerunek firmy, a także na wzrost kosztów związanych z dokonywaniem poprawek i wzrost ryzyka operacyjnego. W artykule zaprezentowano, jak ujmuje te tematy literatura.
W rozdziale szóstym są przedstawione dwa rodzaje błędów popełnianych przez pracowników operacyjnych: błędy funkcjonalne oraz błędy.
Następnie została zaprezentowana lista i opis najczęściej występujących błędów wyselekcjonowanych na podstawie przeprowadzonych przez autorkę badań pilotażowych. Wymieniono także pięć hipotez na temat powstawania błędów i opisano metodologię przeprowadzenia dalszych badań. Przedstawiono także zadania pracowników operacyjnych w banku

Doskonalenie pracy własnej skutecznym narzędziem osiągnięcia sukcesu przez menedżerów przyszłości (10 stron)
Autor: Izabela Orzoł
PP. 89 - 98

Celem pracy jest określenie skuteczności sposobów postępowania menedżerów przyszłości oraz warunków ich sukcesów w nowoczesnym przedsiębiorstwie. W pracy dokonano głębokich studiów literaturowych oraz analizy danych uzyskanych z badań przeprowadzonych przez amerykańskie czasopismo Family Business Magazine w 2006 r., dotyczących największych firm rodzinnych na świecie. Na podstawie tych danych określono skuteczność sposobów postępowania menedżerów przyszłości oraz warunki ich sukcesu.
Praca składa się z dwóch części: teoretycznej i empirycznej. W pierwszej części przed- stawiono pojęcie menedżera i jego funkcje, uwarunkowania sukcesu menedżera przyszłości, doskonalenie pracy własnej menedżerów przyszłości oraz sylwetkę i ich wyzwania. W części empirycznej przedstawiono skuteczność sposobów postępowania menedżerów na przykładzie światowej firmy, zajmującej pierwsze miejsce wśród sieci sklepów detalicznych Wall Mart Stores.
Osiągniecie sukcesu przez menedżerów przyszłości istotnie zależy od procesów usprawniających ich pracę własną. Powinni oni dążyć do udoskonalenia własnej pracy zaczynając od samych siebie. Posiadanie tylko umiejętności zarządczych jest niewystarczające, doskonały menedżer przyszłości powinien charakteryzować się również odpo- wiednimi cechami osobowymi, które będą niezbędne, aby mógł on osiągać sukcesy na konkurencyjnym i dynamicznie zmieniającym się rynku.

Zarządzanie przedsiębiorstwami rodzinnymi z wykorzystaniem funduszy pożyczkowych (12 stron)
Autor: Benedykt Puczkowski
PP. 99 - 110

Przedsiębiorca tworzący strategię rozwoju przedsiębiorstwa opiera się na różnych przesłankach: obiektywnych i subiektywnych.
Rozwój przedsiębiorstwa wymaga nakładów kapitałowych, najczęściej większych, niż wynoszą zasoby własne. Mikrofirmy oraz przedsiębiorstwa w okresie inicjacji działalności najczęściej nie mają historii kredytowej i możliwości zabezpieczenia kredytu. W takiej sytuacji pomocne są fundusze pożyczkowe, które obniżają ryzyko decyzyjne i wspierają rozwój.
W artykule zaprezentowano zachowania i motywacje menedżerów-właścicieli zarządzających przedsiębiorstwami rodzinnymi (bez zdolności kredytowej) z użyciem funduszy pożyczkowych. Przedstawiono analizę wyników badań efektywności ekonomicznej i społecznej, decyzji menedżerskich skorelowanych z doświadczeniem (wiekiem) oraz przygotowaniem teoretycznym (wyszkoleniem).

Recenzja książki autorstwa Ewy Ziemby Projektowanie portali korporacyjnych na potrzeby organizacji opartych na wiedzy (7 stron)
Autor: Witold Chmielarz
PP. 111 - 117