Problemy związane z modelem wyceny aktywów kapitałowych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie: Wykorzystanie 5-czynnikowego modelu Famy i Frencha (11 stron)
Problems Related to the Capital Assets Pricing Model on the Warsaw Stock Exchange: Applications of the 5-Factor Fama and French Model (11 pages)
Autor: Michał Gnap
Słowa kluczowe: pięcioczynnikowy model Famy-Frencha, wycena aktywów kapitałowych, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
PP. 4 - 14
DOI: 10.7172/1733-9758.2022.36.1
Artykuł stanowi próbę empirycznej oceny możliwości zastosowania pięcioczynnikowego modelu Famy i Frencha w wyjaśnieniu przekrojowej zmienności stopy zwrotu z akcji na polskim rynku kapitałowym. Zgodnie z wynikami Famy i French, badanie to pokazuje, że kapitalizacja rynkowa przedsiębiorstwa, jego rentowność i towarzyszące czynniki ryzyka inwestycyjnego odgrywają ważną rolę w ocenie oczekiwanej stopy zwrotu z aktywów. Wielu badaczy poszukiwało od tego czasu alternatywnych modeli wyceny aktywów, które mogłyby służyć jako wzorcowy empiryczny model wyceny. Analiza przeprowadzona w tym artykule ma na celu sprawdzenie czy zrewidowany model pięcioczynnikowy, który obejmuje czynniki rentowności i inwestycji, jest w stanie złagodzić niektóre problemy modelu trójczynnikowego i może zostać włączony do wyjaśnienia przekroju stóp zwrotu z akcji notowanych na polskim rynku kapitałowym.
This paper represents an attempt at empirically assessing the applicability of the Fama and French five-factor model in explaining the cross-sectional variation of stock return for the Polish market. Consistent with Fama and French results, this research shows that value, profitability and investment risk factors play an important role in assessing the expected return of an asset. Many researchers have since sought to identify alternative asset pricing models that could serve as the benchmark empirical asset-pricing model. It is hoped that the analysis conducted in this paper tests whether the revised five-factor model that incorporates the profitability and investment factors can address some of the issues of the three-factor model and could be incorporated in explaining the cross-section of stock returns for Poland.
Znaczenie wymogów kapitałowych w sektorze bankowym (14 stron)
The Importance of Capital Requirements in the Banking Sector (14 pages)
Autor: Ilona Sobień
Słowa kluczowe: ryzyko bankowe, rentowność banków, wymogi kapitałowe, Basel III
PP. 15 - 28
DOI: 10.7172/1733-9758.2022.36.2
W artykule podjęto próbę przedstawienia znaczenia wymogów kapitałowych w polskim sektorze bankowym poprzez analizę literatury, raportów finansowych oraz danych finansowych w odniesieniu do ryzyka bankowego. Na podstawie przeglądu literatury możemy stwierdzić, iż głównym celem wymogów kapitałowych jest poprawa jakości portfela kredytowego banków oraz zapobieganie ich upadkom, co ogranicza ryzyko systemowe. Jednak odpowiednie dokapitalizowanie banków nie stanowi rozwiązania problemu, należy zwrócić również uwagę na właściwe zarządzanie ryzykiem bankowym. Nadzór nad sektorem bankowym, w tym monitorowanie poziomów ryzyka bankowego, wspierany jest poprzez wprowadzenie nowych regulacji makroostrożnościowych w celu poprawy i utrzymania stabilności sektora bankowego oraz systemu finansowego. Warto jednak zauważyć, że zbyt restrykcyjne wymogi regulacyjne mogą w zbyt dużym stopniu obciążać banki pod względem kosztowym, dlatego ważne jest zachowanie równowagi we wprowadzaniu nowych zasad regulacyjnych. Dane finansowe w odniesieniu do poziomu współczynników kapitałowych pokazują jak istotne znaczenie w działalności bankowej ma ryzyko kredytowe. Dlatego tak ważne jest utrzymywanie przez banki odpowiedniej jakości portfeli kredytowych, co ma odzwierciedlenie w ponoszonych kosztach w przyszłości.
The paper attempts to present the significance of capital requirements in the Polish banking sector, through the analysis of literature, financial reports and financial data in relation to bank risk. Based on the literature review, we can conclude that the main purpose of capital requirements is to improve the quality of banks’ loan portfolios and to prevent their failure, which reduces systemic risk. However, adequate recapitalization of banks is not the solution to the problem, attention should also be paid to the proper management of bank risk. Supervision of the banking sector, including monitoring of bank risk levels, is supported by the introduction of new macroprudential regulations to improve and maintain the stability of the financial system. However, it is worth noting that overly restrictive regulatory requirements may put too much of a cost burden on banks, so it is important to strike a balance in introducing new regulatory rules. Financial data in relation to capital requirements show how important credit risk is in banking activities, so it is important for banks to maintain the quality of their loan portfolios, which is reflected in the costs incurred in the future.
Wpływ inwestycji infrastrukturalnych na rozwój sektora kolejowego w krajach Unii Europejskiej (14 stron)
Impact of Infrastructural Investments on the Development of the Railway Sector in the European Union Countries (14 pages)
Autor: Krzysztof Jaworski
Słowa kluczowe: transport kolejowy, inwestycje infrastrukturalne, efektywność, inwestycje publiczne
PP. 29 - 42
DOI: 10.7172/1733-9758.2022.36.3
Identyfikacja transportu kolejowego, jako kluczowego dla funkcjonowania zrównoważonego i efektywnego systemu transportowego, skutkuje wskazaniem na poziomie polityki zarówno Unii Europejskiej (UE), jak i poszczególnych państw członkowskich konieczności zwiększania roli tego środka transportu. Polityka ta przekłada się na silne wsparcie finansowe alokowane w sektorze transportu, m.in. w formie finansowania inwestycji infrastrukturalnych. Podejmowanie takich działań rodzi pytanie o efektywność wsparcia i jego wpływ na stan sektora transportu. W przeprowadzonym badaniu przeanalizowano wpływ wsparcia publicznego na transport kolejowy w odniesieniu do szeregu wskaźników, opisujących stan tego sektora. Analiza objęła ocenę wpływu wsparcia inwestycji infrastrukturalnych. Wyniki wskazują na znaczne zróżnicowanie efektów pomiędzy poszczególnymi państwami, wykazując niejednorodny wpływ zmiennej na wskaźniki odnoszące się do pracy przewozowej (pasażero-kilometry i tono-kilometry). Kraje silniej wspierające inwestycje infrastrukturalne co do zasady charakteryzują się lepszymi wynikami w zakresie opisywanych wskaźników. Niemniej siła wpływu inwestycji na pracę przewozową jest mocno zróżnicowana, co wskazuje na konieczność zwiększania efektywności tej formy wsparcia sektora kolejowego w poszczególnych krajach.
Identification of railway transport as a key element of sustainable and effective transport showcases the necessity of strengthening the role it plays, both on the EU policy level as well as in the EU Member States. The consequence of such a policy is strong financial support allocated to the railway sector, e.g. in the form of infrastructural investments. This leads to questions on the efficiency of such support and its influence on the railway sector. In this respect, the analysis of the public support impact on railway transport in relation to variables describing the condition of this sector has been conducted. The analysis was focused on the evaluation of the impact of railway infrastructure investments. The results indicate significant differences in the effects among particular countries, illustrating the heterogeneous impact of an independent variable on measures concerning transport performance in passenger and freight services (passenger-kilometre and tonne-kilometre). Countries with higher support for infrastructure investments, in general, achieve better results in respect to the above-mentioned measures. Nevertheless, the strength of this impact is highly differential, which indicates the necessity of increasing the efficiency of infrastructural investments in the railway sector in particular countries.
Wykorzystanie zielonych obligacji oraz zielonych listów zastawnych w realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu (11 stron)
The Use of Green Bonds and Green Covered Bonds in the Realization of the Principles of the European Green Deal (11 pages)
Autor: Joanna Muczyńska
Słowa kluczowe: Europejski Zielony Ład, zielone obligacje, zielone listy zastawne, zielone fundusze inwestycyjne, ESG
PP. 43 - 53
DOI: 10.7172/1733-9758.2022.36.4
Głównym celem artykułu jest przedstawienie możliwości wykorzystania zielonych obligacji oraz zielonych listów zastawnych jako narzędzi do realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu. Materiał został oparty na analizie źródeł obowiązujących polskich oraz europejskich aktów prawnych i finansowych informacji publicznych, jak również na studium przypadku emisji zielonych obligacji oraz listów zastawnych. Europejski Zielony Ład został zaprezentowany 11 grudnia 2019 r. jako plan działań umożliwiających bardziej efektywne wykorzystanie zasobów dzięki przejściu na czystą gospodarkę w obiegu zamkniętym, powstrzymaniu zmian klimatu, przeciwdziałaniu utracie różnorodności biologicznej i zmniejszeniu poziomu zanieczyszczeń środowiska. Szczególną uwagę zwrócono na konieczne inwestycje i dostępne narzędzia finansowe. Wyjaśniono również sposób, w jaki można zapewnić sprawiedliwą transformację gospodarczą. Realizacja celów przedstawionych w Europejskim Zielonym Ładzie będzie wymagała znacznych inwestycji finansowych. Szacuje się, że aby osiągnąć cele wyznaczone w zakresie klimatu i energii na okres do 2030 r., konieczne będzie zwiększenie nakładów inwestycyjnych o kwotę 260 mld EUR rocznie, czyli około 1,5% PKB UE z 2018 roku. Tak wysokie inwestycje będą wymagały mobilizacji kapitału pochodzącego zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego (Komisja Europejska 2019). Celem artykułu jest przedstawienie możliwości wykorzystania zielonych obligacji oraz zielonych listów zastawnych jako narzędzi do realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu. Wnioski wskazują, iż biorąc pod uwagę konieczność realizacji strategii Unii Europejskiej w obszarze ochrony środowiska i klimatu, możliwe jest wykorzystanie zielonych obligacji oraz zielonych listów zastawnych jako narzędzi do realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu. Podstawą emisji zielonych obligacji jest realizacja projektów inwestycyjnych z zakresu ochrony środowiska, które są zbieżne z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu. Zielone listy zastawne są oparte na zielonych kredytach przeznaczonych na finansowanie energooszczędnych budynków, co również stanowi jeden z filarów Europejskiego Zielonego Ładu.
The main aim of the article is to present the prospect of usage of green bonds and green covered bonds as the implementation tools for the principles of the European Green Deal. The material is based on the analysis of the sources of current Polish and European legal and financial public information acts, as well as the case study on the issuance of green bonds and green covered bonds. The European Green Deal was presented on December 11, 2019, as an action plan for more efficient use of resources, by transitioning to a clean circular economy, preventing climate change, countering biodiversity loss and reducing pollution. Special attention was given to the necessary investments and available financial tools. The ways of ensuring a fair transformation were also explained. Achieving the goals outlined in the European Green Deal will require significant investment. It is estimated that in order to meet the currently set climate and energy targets for the period until 2030, it is necessary to increase investment outlays by an amount of EUR 260 billion per year, or around 1.5%. 2018 EU GDP. Such investment will require the mobilization of both the public and private sectors. The aim of the article is to analyze the financial instruments in terms of the possibility of associating them with the implementation of the principles of the European Green Deal. The conclusions of the article indicate that taking into account the necessity to implement the European Union strategy in the field of environmental and climate protection, the use of green bonds and green covered bonds is possible. The basis of green bonds issuance is the realization of investment projects in the field of conservancy which coincide with the European Green Deal goals. Green covered bonds are based on green mortgages intended for financing energy-efficient buildings, which is one of the European Green Deal keystones.
Czynniki determinujące wartość rynkową piłkarzy na przykładzie zawodników polskiej Ekstraklasy (15 stron)
Factors Determining the Market Value of Football Players on the Example of Ekstraklasa (15 pages)
Autor: Łukasz Leksowski
Słowa kluczowe: wartość rynkowa, wycena piłkarzy, wyniki sportowe, konkurencja rynkowa, rynek międzynarodowy
PP. 54 - 68
DOI: 10.7172/1733-9758.2022.36.5
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jakie czynniki determinują wartość rynkową piłkarzy oraz jaki jest wpływ poszczególnych czynników na rynkową wycenę zawodników w klubach Ekstraklasy. Za pomocą regresji liniowej wyznaczone zostały parametry modeli określających wpływ poszczególnych zmiennych egzogenicznych na wartość rynkową piłkarzy w klubach Ekstraklasy. Wyniki analizy przeprowadzonej metodą regresji liniowej wskazują na istotny, pozytywny związek między wartością rynkową piłkarzy a wynikami klubów w rozgrywkach krajowych i międzynarodowych. Wydatki na transfery klubów Ekstraklasy okazały się negatywnie skorelowane z rynkową wyceną piłkarzy znajdujących się aktualnie w kadrach analizowanych klubów. Ponadto, wydatki na wynagrodzenia i przychody okazały się pozytywnie skorelowane z wartością rynkową kadry w klubach Ekstraklasy. Ważnym czynnikiem, który ma istotny wpływ na wartość zawodników jest także ich wiek. Najbardziej cennymi zawodnikami są piłkarze posiadający doświadczenie na najwyższym poziomie rozgrywkowym, mający jednocześnie przed sobą wiele lat profesjonalnej kariery piłkarskiej. Aby w sposób prawidłowy ocenić wartość rynkową piłkarzy, należy wziąć pod uwagę wiele czynników mogących potencjalnie wpłynąć na ich wycenę. Model biznesowy stosowany przez kluby Ekstraklasy w znaczący sposób różni się od klubów z czołowych lig europejskich, szczególnie należących do ligowej czołówki. Najbardziej skutecznym sposobem pozyskania piłkarza o wysokiej wartości rynkowej jest inwestowanie w rozwój młodych, utalentowanych polskich piłkarzy o wysokim potencjale sprzedażowym. Artykuł stanowi rozwinięcie badań nad czynnikami determinującymi wartość rynkową piłkarzy, uwzględniając wiele zmiennych, które nie zostały do tej pory w pełni zweryfikowane. Badanie wyróżnia także zakres czasowy, obejmujący 15 sezonów polskiej Ekstraklasy. Kompleksowe podejście pozwala określić główne tendencje w kształtowaniu polskiego rynku piłkarskiego na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat.
The aim of the study is to answer the question of what factors determine the market value of players and what is their impact on the market valuation of players in Ekstraklasa clubs. Using linear regression, the parameters of the models determining the impact of individual exogenous variables on the market value of footballers in Ekstraklasa clubs were determined. The results of the analysis indicate a significant, positive relationship between the market value of players and the results of clubs in national and international competitions. The expenses on transfers of Ekstraklasa clubs turned out to be negatively correlated with the market valuation of players. Moreover, expenses on salaries and revenues turned out to be positively correlated with the market value of the players in Ekstraklasa clubs. An important factor that has a significant impact on the value of players is also their age. The most valuable players are players with experience at the highest level of competition, who at the same time have many years of professional football career ahead of them. In order to correctly assess the market value of footballers, many factors that could potentially affect their valuation should be taken into account. The business model used by Ekstraklasa clubs is significantly different from those of the leading European leagues, especially those belonging to the top league. The most effective way to find a player with high market value is to invest in the development of young, talented Polish players with high sales potential. The article is an extension of the research on the factors determining the market value of footballers, taking into account many variables that have not been fully verified so far. The study also distinguishes the time span, covering 15 seasons of the Ekstraklasa. A comprehensive approach allows for identifying the main trends in shaping the Polish football market.
Przestępstwa skarbowe związane z uchylaniem się od opodatkowania (12 stron)
Fiscal Crimes Related to Tax Avoidance (12 pages)
Autor: Karol Szymon Orzeszak
Słowa kluczowe: prawo karne skarbowe, firmanctwo, oszustwo podatkowe
PP. 69 - 80
DOI: 10.7172/1733-9758.2022.36.6
Przestępstwa skarbowe penalizowane w kodeksie karnym skarbowym stanowią specyficzny obszar prawa karnego, leżą one bowiem na styku prawa karnego z prawem podatkowym. Prawo karne skarbowe odgrywa kluczową rolę w ochronie interesu podatkowego podmiotu publicznoprawnego, a szerzej interesu finansowego państwa. W artykule skomentowano delikty uchylania się od obowiązków podatkowych, firmanctwa oraz oszustwa podatkowego, a także przedstawiono dane statystyczne ich dotyczące.
Fiscal crimes (tax crimes) penalized in the Fiscal Penal Code constitute a specific area of criminal law, as they lie at the junction between criminal law and tax law. Criminal fiscal law plays a key role in protecting the tax interest of a public-law entity, and more broadly, the financial interest of the state. The article comments on the crimes of tax evasion and fraud,doing business under another’s company and presents statistical data on them.
Ogólnobranżowy kryzys wizerunkowy – analiza przypadku na przykładzie polskiej branży escape room (20 stron)
Image Crisis of an Entire Industry – Case Study of the Polish Escape Room Market (20 pages)
Autor: Oliwia Dusińska
Słowa kluczowe: zarządzanie kryzysem, kryzys wizerunkowy, kryzys medialny, analiza przekazów medialnych, pokoje zagadek
PP. 81 - 100
DOI: 10.7172/1733-9758.2022.36.7
W styczniu 2019 roku miał miejsce pożar w jednym z escape roomów w Koszalinie. Tragiczne w skutkach wydarzenie wywołało kryzys wizerunkowy całej branży. Niniejszy artykuł stanowi analizę tego kryzysu, jego przebiegu, stron konfliktu i zrealizowanych działań. Wyniki badania
słów kluczowych publikacji prasowych pozwoliły wykazać, że nastąpiło znaczące pogorszenie wizerunku i zmiana kontekstu opisywania branży w mediach. Pokoje zagadek – wcześniej utożsamiane ze znakomitą zabawą – nagle stały się symbolami śmierci, zagrożenia oraz stawiania
zysku ponad bezpieczeństwo. Faza odbudowywania wizerunku trwa. W ślad za nią powinna iść też faza wyciągania wniosków na przyszłość – wśród właścicieli i pracowników zarówno escape roomów, jak i innych rozwijających się acz porównywalnie rozdrobnionych sektorów.
In January 2019, a fire broke out in one of the escape rooms in Koszalin, Poland. That tragic event caused an image crisis for the entire industry. This article is an analysis of the crisis, its course, the parties involved in the conflict and the actions they implemented. The results of the keyword research of press publications show that there has been a significant deterioration in the image of the industry and the way it was presented in the media. Escape rooms – previously equated with great fun – suddenly became symbols of death, danger and putting profit above safety. The image rebuilding phase continues. It should also be followed by the phase of drawing conclusions for the future – both among escape rooms and other developing but comparatively fragmented sectors.
Kultura różnorodności i kreatywności czy monotonia procesów i kultura służebności? Analiza charakterystycznych cech kultury organizacyjnej Centrów Usług Wspólnych korporacji transnarodowych (13 stron)
The Culture of Diversity and Creativity or the Monotony of Processes and the Culture of Servitude? The Analysis of the Characteristic Features of the Organizational Culture of the Shared Service Centers of Transnational Corporations (13 pages)
Autor: Maria Niewierko
Słowa kluczowe: kultura organizacyjna, przejawy kultury organizacyjnej, Centrum Usług Wspólnych (CUW), centrala (spółka matka)
PP. 101 - 113
DOI: 10.7172/1733-9758.2022.36.8
Polska jest europejskim centrum specjalistycznych, outsourcowanych kompetencji i usług, czego przykładem jest rosnąca liczba Centrów Usług Wspólnych (CUW) filii korporacji transnarodowych w Polsce. Jednym z czynników wpływających na jakość i charakter pracy w CUW jest ich kultura organizacyjna. Celem artykułu jest poznanie charakterystycznych cech i przejawów kultury organizacyjnej Centrów Usług Wspólnych, co ma istotne znaczenie dla zrozumienia specyfiki pracy w CUW. Artykuł ma charakter teoretyczno-praktyczny. Z uwagi na wieloaspektowość i złożoność definicyjną kultury organizacyjnej w części teoretycznej zaproponowano uporządkowanie teorii przez podział analizy kultury organizacyjnej na cztery obszary. W części praktycznej, na podstawie zrealizowanego badania empirycznego, przeprowadzono analizę kultury organizacyjnej, jej cech specyficznych, znaczenia oraz relacji pomiędzy kulturą organizacyjną CUW, a kulturą centrali korporacji macierzystej.
Poland is the European center of specialized, outsourced competences and services, an example of which is the growing number of Shared Service Center (SSC) of transnational corporations in Poland. One of the factors that influence the quality and nature of the work in SSCs is their organizational culture. The objective of the article is to get to know the characteristic features and manifestations of SSC organizational culture, which is crucial to understanding the specificity of the work in SSCs. The article is theoretical and practical. Due to the multifaceted and definitional complexity of the organizational culture, the theory in the theoretical part was organized in such a way that four areas of its analysis were defined. In the practical part, the analysis of the characteristic features and manifestations of the organizational culture of Shared Service Centers, as well as its relationship with the parent company (headquarters), was carried out on the basis of the conducted empirical research.
