Numer 1/2015
W aktualnym numerze „Studiów i Materiałów” znajdą Państwo 9 artykułów. Numer otwiera artykuł autorstwa Tomasza Zalegi pt. „Ekonomia behawioralna jako nowy nurt ekonomii – wprowadzenie do problematyki”. A tekście tym znajdziemy opis tego nowego nurtu współczesnej ekonomii, jej charakterystykę i najważniejsze postulaty. Czytelnik zapozna się z najważniejszymi dokonaniami naukowymi w ramach tej dziedziny oraz zarzutami jakie są stawiane wobec tego podejścia.
Kolejny artykuł autorstwa Rafała Bernata poświęcony jest skutkom podatkowych przekształceń spółki osobowej w inną spółkę osobową. W artykule Czytelnik znajdzie możliwe sposoby przekształcania spółek i ich konsekwencje dla stosowania ustawy podatkowej.
Iwona Koza skupia się w swoim tekście na opisie kompetencji powiatów ziemskich w Polsce, analizując przy tym wzorce administracji stosowane w innych krajach np. Francji, czy Niemczech. Autorka skupia się na wnioskach z przeprowadzonych analiz obserwacji historycznych, jak i otoczenia geopolitycznego oraz obowiązującego prawodawstwa.
Artykuł Anety Dygus jest analiza poziomu samodzielności finansowej gmin w województwie mazowieckim w latach 2007-2013. Samodzielność finansowa gmin ma być jednym z ważniejszych elementów harmonijnego ich rozwoju, dlatego też autorka przedstawia czynniki determinujące ową samodzielność i możliwe konsekwencje ich wpływu na poziom rozwoju gminy.
Ewa Kędzierska podejmuje temat analizy współczesnych relacji ekonomicznych pomiędzy Unią Europejską a Chinami, przedstawiając kierunki rozwoju współpracy i możliwe problemy. W artykule przeprowadzona jest dyskusja na temat rodzajów podejmowanej współpracy Chin z największymi europejskimi gospodarkami i ich konsekwencji dla gospodarki globalnej.
Artykuł Mateusza Kabuta opisuje, na przykładzie studium przypadku, sposoby zapobiegania konfliktom w firmie rodzinnej, które przez przenikanie się sfery zawodowej z rodzinną są narażone na specyficzne problemy z tym związane. Autor identyfikuje działania zapobiegające konfliktom, które w praktyce stosują firmy rodzinne i wskazuje na rolę czynników instytucjonalnych pomocnych przy rozstrzyganiu i zapobieganiu konfliktom.
Następny tekst również dotyczy zagadnień związanych z firmami rodzinnymi, ale tym razem opisane są możliwe konsekwencje sukcesji. Autorem jest Tomasz Malesa, który również na podstawie studium przypadku opisuje proces przeprowadzenia sukcesji w wybranym przedsiębiorstwie rodzinnym. Sukcesja pokazana jest jako wieloetapowe zjawisko, wymagające wcześniejszego zaplanowania, od którego zależy to, czy przedsiębiorstwo przetrwa, czy też upadnie.
Serdecznie zapraszamy do lektury!
Zawartość numeru
Ekonomia behawioralna jest szybko rozwijającym się nurtem współczesnej ekonomii, powiązanym z badaniami empirycznymi i eksperymentalnymi. Wyróżniającą się cechą ekonomii behawioralnej jest jej interdyscyplinarność. Obserwacja podmiotów wymaga badań psychologicznych i socjologicznych, a budowanie teorii behawioralnych integracji wiedzy płynącej z nauk społecznych. Wymaga to od ekonomistów nie tylko poszerzenia obszaru zainteresowań, ale zerwania z założeniem racjonalności podmiotów. Ekonomia behawioralna oznacza więc wyjście poza wąskie granice narzucone przez koncepcję homo oeconomicus. Celem artykułu jest przybliżenie dokonań ekonomii behawioralnej. Przedstawione w opracowaniu zagadnienia nie opisują całego jej spektrum, a jedynie wybrane elementy. W pierwszej części tekstu skupiono się na związkach ekonomii z psychologią oraz genezie, pojęciu i cechach ekonomii behawioralnej. W dalszej części artykułu mówiono najważniejsze zarzuty wobec podejścia behawioralnego w ekonomii, a także przedstawiono behawioryzm w innych nurtach ekonomii. Ważniejsze wnioski kończą niniejsze opracowanie.
Handlowe spółki osobowe to spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna. Wspólnicy spółki wybierając – przy podpisywaniu aktu erekcyjnego - dany model prowadzenia działalności gospodarczej, decydują m.in. o swojej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, partycypacji w zysku i stracie, przedmiocie działalności oraz o wysokości wkładów pieniężnych (lub niepieniężnych). Aby zmienić rodzaj spółki można przeprowadzić proces przekształcenia w spółkę osobową lub kapitałową (sp. z o.o. i s.a.). Oznacza to jednak dokonywanie czynności prawnych, których charakter nie jest do końca zdefiniowany na gruncie podatku od towarów i usług, od czynności cywilnoprawnych czy podatku dochodowego od osób fizycznych. Warto rozważyć czy przekształcenie spółki osobowej w inną spółkę osobową może być neutralne podatkowo – a jeśli ma wystąpić podatek - to jak określić jego elementy (przedmiot, stawka, podstawa opodatkowania). Przepisy ustaw podatkowych nie stanowią w sposób kategoryczny – w stosunku, do których czynności spółka jest podatnikiem lub płatnikiem. Publikacja ta stanowi analizę naukową obowiązujących w tym zakresie poglądów występujących w doktrynie prawa podatkowego i prawa spółek handlowych. Potrzeba przeprowadzenia takiego badania wynika także z tego, że zarówno w interpretacjach indywidualnych jak i orzecznictwie sądowo-administracyjnym kwestia opodatkowania przekształcenia w większości omawiana jest w odniesieniu do zamiany formy prawnej spółki osobowej na spółkę kapitałową.
Samorząd terytorialny to niezależny, autonomiczny organizm, o którego istocie przesądzają jego podmiot, przedmiot oraz sprawowane zadania. Samorządność lokalna funkcjonuje w oparciu o zasady subsydiarności, samodzielności, decentralizacji demokratycznej i wolności. Obecnie funkcjonujące w Europie systemy zależą od prowadzonej przez dane państwo polityki, istniejących w nim struktur administracyjnych i politycznych, uwarunkowań gospodarczych oraz założonych i przyjętych systemów kierowania. Za wzorzec administracji zdecentralizowanej może służyć samorząd terytorialny we Francji, Wielkiej Brytanii, czy w Niemczech. Polski system samorządu terytorialnego kształtuje się od siedmiu stuleci. Szczególne piętno wywarły na nim czasy rozbiorowe i perturbacje w zeszłym stuleciu. Zręby obecnego systemu zostały położone dwadzieścia trzy lata temu. Konstrukcja powiatu nie spełnia jednak wymagań nowoczesnej administracji publicznej, jest przedmiotem uwag krytycznych, tym bardziej, że kolejne ekipy rządzące odbierają tym jednostkom samorządowym kompetencje, pozbawiając je tym samym sensu istnienia. Wnioski z badania poruszanych wyżej kwestii oraz potencjalne rozwiązania mogą być zaprezentowane na schematach blokowych wynikających z obserwacji tła historycznego, jak i otoczenia geopolitycznego oraz obowiązującego prawodawstwa. Włączyć tu również można konkluzje płynące z badania statystycznego obszarów społecznego, gospodarczego, i finansowego. Treść niniejszego artykułu, ze względu na wymogi redakcyjne, pominie szczegółowe wnioskowanie statystyczne, a stanowić będzie tylko odniesienie do konkluzji płynących z badań analitycznych. Korekta systemu powiatów ziemskich jest niezbędna. Warto prezentować koncepcje mogące wesprzeć procesy reform odnoszące się do tych jednostek samorządowych, wśród których najkorzystniejszym pomysłem wydaje się być korekta kompetencji tych jednostek samorządowych. Potrzebne są jednak dalsze, bardziej szczegółowe analizy sytuacji polskich powiatów ziemskich.
Samodzielność finansowa jest ważnym elementem harmonijnego rozwoju gmin. Artykuł przedstawia jak zjawisko samodzielności finansowej ukazane zostało na tle literatury, m.in. w zakresie jej ujęcia i aspektów oraz czynników ją determinujących. Ponadto zaprezentowana została struktura dochodów gmin oraz dokonana została analiza poziomu samodzielności finansowej w gminach województwa mazowieckiego w latach 2007-2013, z której wynika że najwyższy jej poziom występuje w gminach miejskich, natomiast najniższy w gminach wiejskich.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie kierunków rozwoju współpracy gospodarczej pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Chinami. Z przeprowadzonych badań i analiz wynika, że relacje ekonomiczne Unii Europejskiej i Chin ulegną wzmocnieniu. Głównym bodźcem intensyfikacji współpracy pomiędzy stronami był globalny kryzys ekonomiczno – finansowy, który doprowadził do zachwiania równowagi gospodarczej na świecie. Na skutek minionego załamania gospodarczego powstały plany intensyfikowania wielopłaszczyznowej współpracy, w szczególności poprzez pobudzanie wymiany handlowej i przepływu inwestycji zagranicznych. Współcześnie, największymi europejskimi partnerami handlowymi Chin są Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Włochy i Holandia. Najbardziej perspektywiczne sektory współpracy pomiędzy partnerami to: infrastruktura i transport, rozwiązania umożliwiające wdrażanie technologii pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł, transfer technologii przyjaznych dla środowiska naturalnego, maszyny i urządzenia wysokich technologii.
Cechą charakterystyczną firm rodzinnych jest to, że ściśle łączą one dwa obszary życia ludzkiego – rodzinę oraz sferę zawodową. To specyficzne połączenie może być źródłem siły i sukcesu przedsiębiorstwa, ale jednocześnie stanowi przyczynę wielu problemów. Jednym z takich zagrożeń jest wysoki potencjał do potencjalnie destrukcyjnych konfliktów. Celem tego artykułu jest identyfikacja działań stosowanych w praktyce przez przedsiębiorstwa rodzinne osiągające sukces rynkowy w celu ograniczenia tego ryzyka. Na podstawie studium przypadku jednej z takich firm autor ustalił następujące możliwe rozwiązania: jasne i konsekwentnie przestrzeganie zasad dotyczących podziału zysku; dbanie o to, by członkowie rodziny nie zajmowali równorzędnych stanowisk kierowniczych oraz wspieranie członków rodziny przy zakładaniu i prowadzeniu swoich własnych firm. Na tej podstawie można wnioskować że w badanym przypadku decydującą rolę odegrały szeroko rozumiane czynniki instytucjonalne.
Sukcesja to proces przekazywania przedsiębiorstwa następnemu pokoleniu. Jest zjawiskiem podtrzymującym funkcjonowanie firm rodzinnych. Od niej zależy, czy przedsiębiorstwo się rozwinie czy poniesienie klęskę. Temat sukcesji w biznesie rodzinnym został w niniejszym opracowaniu zanalizowany z uwzględnieniem najnowszej literatury naukowej w tym zakresie. Głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie procesu sukcesji w przedsiębiorstwie rodzinnym. Autor wykazuje przy tym, iż sukcesja jest procesem bardziej złożonym niż przejęcie własności przez następców czy spadkobierców. Wymaga dokładnego i wieloetapowego planowania, uwzględniającego możliwie długą perspektywę czasową.
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytania czy w wymiarze sprawiedliwości jest miejsce i podstawa do wdrożenia zarządzania sieciowego (współzarządzania) oraz czy w działalności pomocniczej wymiaru sprawiedliwości istnieje potencjał do jego wdrożenia. W wymiarze sprawiedliwości istnieje duży potencjał do wykorzystania mechanizmów sieciowej współpracy. W ramach przestrzeni wymiaru sprawiedliwości współpraca międzyorganizacyjna może przybierać różne relacje i interakcje. Współpraca międzyorganizacyjna możliwa jest w działalności pomocniczej. Cechuje ją bowiem specyfika wynikająca z faktu, że dotyczy ona wymierzania sprawiedliwości, w której sędziowie są niezawiśli. Doskonałym narzędziem nastawionym na wymianę informacji oraz dzielenie się wiedzą i doświadczeniami są wspólnoty praktyków. Są one przejawem realizacji paradygmatu zarządzania sieciowego. Wspólnoty praktyków intensyfikują przepływ wiedzy między organizacjami. Powołanie, w obszarze działalności podstawowej, zespołów sędziów (wspólnot praktyków) w sprawach cywilnych, karnych, gospodarczych itp. w układach horyzontalnych w obrębie okręgu lub apelacji poprzez uzyskiwanie konsensusu w ramach różnych poglądów interpretacyjnych sprzyjać może ujednolicaniu poglądów w ramach jednorodnych stanów faktycznych, a tym samym budować zaufanie do wymiaru sprawiedliwości. W działalności pomocniczej tworzenie więzi międzyorganizacyjnych służy przede wszystkim transferowi dobrych praktyk zarządczo-organizacyjnych.
W swoim artykule autorka zwraca uwagę na znaczenie procesów komunikacyjnych podczas przeprowadzania tak skomplikowanych zmian organizacyjnych, jakimi są fuzje i przejęcia. Wychodząc od definicji pojęcia komunikacji, jej rodzajów i charakteru działania w ogólnym wymiarze przechodzi do pokazania jej znaczenia w życiu i funkcjonowaniu każdej organizacji. Szczególną uwagę poświęca komunikacji wewnętrznej, ze względu na jej miejsce
w świadomości pracowników i rolę, jaką może pełnić podczas transakcji M&A. Autorka przytacza również wyniki badań, tak i swoje jak innych badaczy, które dowodzą, że komunikacja może odpowiadać za sukces firmy, która z różnych przyczyn przeprowadziła fuzję bądź przejęcie. Różnorodność metod i narzędzi, służących do przekazywania informacji w przedsiębiorstwie, pomaga z kolei w zbudowaniu spójnej i skutecznej polityki komunikacyjnej.